Brandend kaarsje?

Foto: Carlijn van den Broek

‘Marieke’ betekent: sterre der zee, welgevormd schoon (welgevormd, wel ja), bitter en bedroefd. Bedroefd weleens ja, best regelmatig. Ik denk linksom, rechtsom, omgedraaid, omgedacht, vooruit, achteruit, enfin… genoeg om mijzelf soms doodop te maken met angsten en depressie als gevolg.

AUM Meditatie

Wat mij helpt om meer te voelen, en uit dat dicht bedrade spinnenweb te komen, is naar AUM meditatie te gaan. Hier maak ik graag ‘reclame’ voor. Ik ben er wild enthousiast over. Hoe kom ik zo wild, zonder grenzen? Bezoek deze site eens (www.aum-meditatie.nl). Lekker gillen, boos zijn, verdriet toelaten, mensen omarmen, emoties omarmen. Ook je energie eruit gooien, tijdens de uitleg vroeg de trainer: “Ken je dat gevoel? Je kan niet meer, maar er gebeurt iets, waardoor je moet reageren en nog éven door kan?”

Flikkerend kaarsje

Ja, dat gevoel ken ik heel goed. Zo LEEF ik. Als een flikkerend kaarsje. Duw maar, doe maar, kom op, ga door, je bent toch zo sterk, hop, vechtend tegen moeheid en opgekropte shit van heel wat jaar. En nu, nu is dat kaarsje weer uit, voor de tweede keer, total loss.

Omarmen

Tot het gaatje, en door. En dan dacht ik dat ik al ver was met mijn grenzen. Ha! Gotcha! En dan daar weer boos over naar mijzelf: schuld, ik ben en doe het niet goed genoeg! Vanmiddag, op weg naar EMDR in verband met een trauma ervaring, haalde ik mijn positieve sterke kant weer eens aan: Hallo, je bent er nog… dat je niet eerder een total breakdown hebt gehad… dat je nu zo doodop bent, komt omdat je juist weer veel en veel te lang weerstand hebt geboden aan alles… Wat is het ook lastig hè, ladies: omarmen, het er laten zijn, zonder het je te laten opslokken. Zonder dat doorgaan een robot mechanisme wordt.

Spreekwoordelijke armen om me heen

Hulp, hulp, en nog eens hulp. Dat zal mijn lesje weleens zijn: ooit zo gemaskerd begonnen met door het leven gaan, nu in stapjes leren dat het niet alleen moet. Stug alleen is niet sterk. Al geleerd veel meer open te zijn, en langzaam, langzaam laat ik steeds meer toe: verdriet, boosheid, en spreekwoordelijke armen om me heen, want letterlijk armen om me heen, dat kon ik altijd al, ik ben een grote knuffelkont, ook zo fijn van de AUM. Een heel dikke knuffel voor alle sterke, veelzijdige, lieve, inlevende, creatieve ADHD ladies.

Focus

Foto: Carlijn van den Broek

Van geen focus naar hyperfocus

Een tijdje geleden had ik behoorlijk wat symptomen van het zogenaamde “dertigersdilemma”. Vrienden gingen trouwen, kochten een huis, raakten zwanger en maakten mooie carrière stappen. Zelf was ik vooral bezig met deze vragen: Is dit alles? Wat wil ik nou eigenlijk in het leven? Wat vind ik echt leuk?

Vakantie

Gelukkig kwam de vakantie eraan en kon ik mijn gedachten verzetten. Op vakantie ging de relaxed-modus bijna vanzelf aan en kon ik heerlijk ontspannen en genieten. Geen was, geen boodschappen, geen werk, alleen maar doen waar ik zin in had. Zo kwam ook de camera weer tevoorschijn en pakte ik mijn hobby weer op. Al sinds m’n twaalfde kan ik blij worden van een goed gelukte foto. Familie en vrienden vroegen me weleens waarom ik dertig foto’s van hetzelfde moment maakte, maar nooit kon ik echt uitleggen hoe het zat. Elke keer als ik het land uit ben, komt dat weer omhoog borrelen. Dit keer dus ook, in veertien dagen maakte ik bijna 4000 foto’s. Weer kreeg ik dat blije gevoel wanneer een foto goed gelukt was. Vooral tijdens de tour in de sloppenwijk lukte het me meerdere malen om precies dát vast te leggen wat ik graag wilde.

Hyperfocus

De dag nadat we weer thuis waren, hadden we nog een vrije dag. De foto’s spookten door mijn hoofd en ik kon het moeilijk loslaten. De was bleef liggen en ik kroop achter mijn oude laptop (die ik ooit heb gekocht omdat ik de HBO-master deed en waar ik na twee weken weer stopte, over focus gesproken). Het duurde lang, veel te lang voordat deze was opgestart en ik besloot dat ik een nieuwe laptop wilde. Mijn wederhelft (softwareontwikkelaar) vond dit een goed idee en stelde voor om binnenkort eens wat laptops te vergelijken. Binnenkort? Vergelijken? Enigszins verontwaardigd legde ik uit dat ik vandáág een nieuwe laptop wilde kopen. Dit idee werd iets minder enthousiast ontvangen, maar gelukkig had ik wat goede argumenten klaar en uiteindelijk ging hij wat research doen. Na een paar uur dacht hij de beste keus te hebben gevonden, waarop ik vroeg of deze ergens in een winkel te koop was. Zogezegd, zo gedaan, de nieuwe laptop kwam er. En daarmee kwam ook de hyperfocus.

Fotograferen

Een tijdje geleden had ik al voorgesteld om mijn hoogzwangere schoonzus te fotograferen en gelukkig kon dit ook op korte termijn. Vier dagen nadat ik de trotse bezitter was van een nieuwe laptop, ging ik bepakt en bezakt richting het westen van het land om daar deze bijzondere periode vast te leggen. Ik installeerde een fotobewerkingsprogramma en ging aan de slag. Met wat YouTube tutorials lukte het me redelijk snel om van een gewone foto een echt plaatje te maken. De hyperfocus leek nog groter te worden. Ik kon niet meer stoppen. Geen honger, geen dorst, ik werd zelfs niet moe. De was van de vakantie bleef liggen en ik had ook geen tijd meer voor andere dingen. Tot in de late uurtjes zat ik vastklampt achter de laptop en ineens leken al mijn levensvragen opgelost. Dit zou het worden.

De rem die even kwijt was

Na een woelige nacht waarin ik zelfs droomde over foto’s maken en bewerken, werd ik gebroken wakker. Vandaag zouden we ons 3,5 jarige jubileum vieren, een split second dacht ik om dit te laten schieten zodat ik na het werk meteen verder kon met de foto’s. Gelukkig kwam daar de rem die even kwijt was en kwam ik weer met beide benen op de grond. Natuurlijk mocht ik een passie hebben er hiervoor gaan, maar ik besefte me wel weer dat er meer is dan alleen dit. Met een diepe zucht reserveerde ik een restaurant voor de avond en vertrok ik richting het werk. In de auto luisterde ik wat muziek en langzaam keerde de rust weer een beetje terug… Na nog heel even te hebben gecheckt wat een spiegelreflexcamera kostte, startte ik mijn mail op en ging aan het werk. Wie heeft er ook van dit soort hyperfocusmomenten?

 

Vraag het de professional: ADHD en seks

Lezing Zafanja Hartog ADHD en seksualiteit, foto door Merlijn Scharn

Seks en ADHD gaan niet altijd lekker samen. Sommige ADHD’ers hebben een enorme seksdrive terwijl anderen bij voorbaat al volledig afgeleid zijn. Hoe zorg je voor een prettig seksleven voor jezelf en je bedpartner zonder dat ADHD roet in het eten gooit? Consulent seksuele gezondheid Zafanja Hartog van Hartog voorlichting in Utrecht geeft wat inzicht in dit verhaal.

Psycholoog, gedragsdeskundige en nog veel meer

Wanneer we Zafanja vragen zichzelf kort te omschrijven, komt er een hele waslijst aan rollen uit. “Ik ben partner, stiefmoeder, gedragskundige, tapdanser, hobbytuinder, redacteur, consulent seksuele gezondheid (in opleiding) en vrouw met ADHD.”

Al tijdens haar studie Psychologie ontdekte Zafanja haar passie voor seksualiteit. “Ik vind het belangrijk dat intimiteit en seksualiteit bespreekbaar zijn. De meeste behandelaren durven er niet over te beginnen, de meeste mensen die tegen problemen aanlopen ook niet. Wie start er dan het gesprek?”

Moeite met opgewonden raken

Vrouwen met en zonder ADHD hebben wel eens moeite met opgewonden raken en een orgasme krijgen. Het percentage vrouwen met ADHD dat ernstige klachten ervaart bij de opwinding en het orgasme ligt hoger dan vrouwen zonder ADHD. De drukte in het hoofd speelt daar een rol in. “Omdat wij vaak druk in ons hoofd zijn en onze aandacht naar het hoofd gaat, vergeten we wel eens dat we ook nog een lijf hebben. We voelen het dan alleen als het onder grote spanning staat. Om opgewonden te kunnen raken, moet je signalen die je lijf geeft opmerken.”

Signalen van je lijf opmerken is voor veel vrouwen lastig, zeker als ADHD ook nog een rol speelt. Voor mannen is dat over het algemeen makkelijker. “Ze merken hun geslachtsdeel dagelijks meerdere keren op. Een erectie interpreteren zij makkelijker als signaal dat ze opgewonden zijn. Wij hebben een orgaan dat zich vooral aan de binnenkant van ons lichaam bevindt. Een vrouw met ADHD kan, doordat zij met momenten vooral in haar hoofd leeft, die signalen van opwinding missen. Als je merkt dat je opgewonden bent, kan je besluiten om er wel of niet iets me te doen.  Niet als je de signalen mist.”

“Pijn in of bij je vagina kan voorkomen als je minder goed opgewonden bent of te snel over wilt gaan tot neuken, de beloning waar mensen met ADHD soms linea recta op af willen stevenen. . Zorgen dat je als vrouw goed opgewonden bent voordat je verder gaat is een belangrijke stap om niet over te slaan. Vrijen met pijn kan je ervan weerhouden om seks te hebben met je partner. Sommige vrouwen negeren de pijn en gaan door. Maar pijn wil je niet. Mocht je er alleen of met je partner niet uitkomen, zoek dan zeker hulp bij een deskundige. ”

Afdwalen tijdens de seks

Afgeleid zijn tijdens de seks is de meeste vrouwen met ADHD niet vreemd. Dat kan impact hebben op de seks, opgewonden raken en moeite met een orgasme krijgen kunnen hierdoor worden veroorzaakt. “Om een orgasme te kunnen krijgen moet je je voor langere tijd concentreren op je gevoel. Maar regelmatig dwalen gedachten af naar allerlei huishoudelijke klussen, gedoe op het werk enzovoorts. Een stressvolle dag werkt niet bevorderlijk om een orgasme te krijgen. Afleiding kan het gevoel geven dat je opnieuw moet beginnen met opbouwen van de opwinding.”

Soms zakt de moed in de schoenen als je afgeleid bent tijdens de seks. Zafanja geeft aan dat we ons niet moeten laten ontmoedigen. “Realiseer je dat een orgasme krijgen geen competitie is. Als je alleen maar denkt aan het krijgen van dat orgasme, dan leidt die gedachte juist weer af.” Deze klachten zijn niet specifiek voor vrouwen met ADHD, maar de aandoening kan wel een grote rol spelen in je seksleven. Als dat zo is, is het goed om te weten zodat je gericht ermee aan de slag kan. “Het wordt pas een probleem, wanneer je het zelf als een probleem gaat ervaren en het invloed heeft op je seksleven of je relatie.”

Hoe kan ik mijn seksleven verbeteren?

Hoe krijg je je seksleven weer op de rit na een dip? Zafanja stelt dat je niet moet gaan zitten wachten. “Spontane zin in seks bestaat niet. Ook al denken mensen dat wel. Je seksleven onderhouden is hard werken. Soms is de dip te diep of te lang en vind je het lastig om weer aan seks te denken. Dit kan effect hebben op je relatie. It takes two to tango. Betrek je partner in je gevoel, heb het erover met elkaar.” Mocht je er samen niet uitkomen kan je op seksualiteit.nl oefeningen vinden om met elkaar te praten. Als dat niet lukt, is het goed om praten met een professional te overwegen.

Sommige vrouwen hebben veel verschillende partners gehad en maken zich zorgen dat ze een te wild seksleven hebben. “Het kortetermijndenken dat soms bij ADHD hoort, kan de boel verstieren. In het heetst van de strijd bijvoorbeeld niet dat condoom pakken. Maar de werkelijkheid is complexer dan we overal lezen.” Zafanja geeft aan dat impulsief gedrag en een seksverslaving heel verschillende dingen zijn. “Seksverslaving heeft niet zozeer met seks te maken, maar met onderliggende processen. Het inzetten van professionele hulp kan helpen om een andere manier te vinden om met bijvoorbeeld frustratie om te gaan en anders naar jezelf te kijken.”

Doen wat je lekker vindt

Je seksleven een boost geven kan door vooral te doen wat je lekker vindt. “Hét recept voor een orgasme bestaat niet. Bedenk voor jezelf wat je lekker vindt, communiceer dit naar je partner en houd het luchtig.” Neem de tijd om opgewonden te raken en plan tijd in voor seks, vertelt Zafanja. “Ik hoor je denken: ‘Ja maar seks plannen is niet spontaan en saai!’ Probeer het en oordeel dan. Sluit alle mogelijke afleidingen van buiten uit. Zorg voor ontspanning in je lijf. Heb je moeite met ontspannen, vraag dan bijvoorbeeld of je partner je masseert. Het helpt je om je lijf beter te voelen. Het werkt tegelijkertijd ook erotiserend.”

“Net als toen jullie elkaar net leerden kennen, bedenk je welke lingerie je aan zult trekken, wat je allemaal gaat doen die avond. Denken aan dit soort zaken maakt al dat je je meer openstelt voor seks.” De voorbereiding wordt daarmee een onderdeel van het voorspel. Gebruik de mooie kanten van ADHD om je date en vrijpartij extra prettig te maken. “We beschikken over een ongelimiteerde dosis creativiteit, fantasie en doorzettingsvermogen!”

Oefenen met ontspanning

Ontspannen is belangrijk, zeker in het seksleven. Voor vrouwen met ADHD is dat bij uitstek een uitdaging. Een ontspanningsoefening kan helpen met ontspannen en zorgen dat je je lijf beter voelt en opmerkt. Een oefening die Zafanja meegeeft is:

“Wanneer je veel in je hoofd zit en je lijf gespannen voelt, is één van de plekken waar die spanning zit je buik. Het voelt als je buik inhouden om een strakke broek aan te doen maar dan de hele tijd. Als je die te strakke broek aan hebt, verandert je hele houding en haal je moeilijker adem. Probeer drie keer per dag 10 seconden je buik los te laten. In het begin is dat lastig en moet je bewust je spieren sturen (bijvoorbeeld door je hand op je buik te leggen, rustiger adem te halen en je ademhaling naar je hand te sturen). Je zult merken dat dit steeds makkelijker gaat, totdat je bewust wordt dat je buik steeds fijner gaat aanvoelen. Uiteindelijk heeft het effect op de rest van je lijf. Dit klinkt alsof het niks met seks te maken heeft, en dat heeft het ook niet. Maar leren ontspannen heeft een positief effect op je seksleven. En dan niet te snel opgeven omdat je niet snel iets merkt natuurlijk!”

Wil je meer weten over ADHD en seksualiteit of een afspraak maken met Zafanja? Je kan haar een mailtje sturen.

Te veel ideeën, te weinig tijd

Foto: Carlijn van den Broek

Ken je het gevoel dat je steeds achter de feiten aanloopt, de tijd vervliegt en je niet de resultaten behaalt die je verwacht, omdat je simpelweg te veel plannen hebt? Ik wel en het is bloedirritant! Voor elk project, elke hobby, elke ‘geef-het-een-naam’ heb ik talloze ideeën. In plaats van me te focussen op enkele hiervan, wil ik een hele berg ideeën uitwerken en uitvoeren. Met een gigantisch gevoel van falen als resultaat.

Een hoofd vol ideeën

Op mijn nieuwe werk is een hoofd vol ideeën een groot voordeel. Er is veel ruimte voor nieuwe artikelen, nieuwe campagnes en allerlei nieuwe invullingen van andere taken die binnen het team vallen. In de afgelopen weken heb ik al tig plannen neergepend en in ons systeem neergezet, ik heb nieuwe ideeën omgezet naar concrete artikelen en later deze week gaan we brainstormen om de plannen voor de komende tijd vorm te geven. Heerlijk! Zo ben ik op mijn best. De continue stroom aan gedachten is een mooi middel om in te zetten tijdens een creatief proces. Het grote voordeel op het werk is dat de prioriteiten duidelijk zijn en ik niet verantwoordelijk ben voor alles binnen het proces. Ik pak een deel op en kan een deel laten liggen waardoor mijn inzet ook voor mijn gevoel wordt omgezet naar een waardevolle bijdrage. Precies daar gaat het thuis mis.

Keuzes en prioriteiten

In mijn vrije tijd is de continue stroom aan gedachten en ideeën niet altijd een zegen, maar ook vaak een vloek. Talloze onafgemaakte hobby’s liggen me aan te staren en ik voel me een slecht mens dat ik er te weinig tijd aan besteed. Een cursus waar ik met veel plezier aan werkte, ligt onrustig op me te wachten. Elke week dat ik er niet aan toe kom, wordt het lastiger om weer te beginnen. De brainstorm van ADHDvrouw leverde talloze prachtige plannen op, maar de uitvoering ervan kost me veel moeite, omdat ik er naar mijn idee veel te weinig tijd in kan steken. De hulptroepen van ADHDvrouw komen met goede ideeën om de boel te stroomlijnen en verbeteren, maar ik merk dat ik het lastig kan bijbenen. Ik heb zelfs voor het eerst mijn eigen deadline gemist! Ik moet keuzes maken en prioriteiten stellen. Momenteel voelt het alsof er een onoverkomelijke berg aan taken op me ligt te wachten en de juiste prioriteiten aanbrengen blijkt lastig.

Niet zo perfectionistisch

De truc is natuurlijk om niet alles te willen doen en niet zo kritisch te zijn op mezelf. Ik ben net weer vier dagen per week op kantoor aan het werk, en ik ben mijn weg aan het zoeken in de balans tussen werk en ontspanning. Elke taak daarnaast is extra. Maar zo zie ik het niet. Ik voel me ondankbaar als ik de spulletjes die ik voor mijn hobby’s heb gekregen onvoldoende gebruik, ideeën van anderen die willen helpen niet snel genoeg omzet in actie en vrienden niet regelmatig genoeg contact om te kletsen of af te spreken. Natuurlijk moet de focus liggen bij mezelf. Gelukkig weet ik aardig de balans te houden. Maar ik voel me er schuldig over. Op mijn vrije dag niks doen en lummelen voelt nog steeds als verloren tijd, ook al weet ik dat ik het keihard nodig heb. Maar zo lang de lijst met taken overvol zit met ideeën, plannen, hobby’s en andere verplichtingen is het lastig om dit gevoel van me af te schudden. Het gevoel voedt het gebrek aan motivatie alleen maar, dus ik schiet er ook echt niks mee op. Tijd om te strepen en delegeren, anders maak ik mezelf helemaal gek.

Zeven woorden die de lading beter dekken dan ‘lui’

Ken je haar? Die slavendrijver in je hoofd, die jou de hele dag door het slijk haalt? Haar favoriete verwijt: je bent lui!

Ik ken haar maar al te goed. Want al zit ik soms hele dagen achter mijn laptop te stressen of tuinier ik me af en toe in het zweet, regelmatig doe ik ook helemaal niks. En daar vindt ze wat van, dat strenge mens in mijn hoofd.

Oordeel

‘Lui’. Wat betekent dat eigenlijk? Volgens mij is het niks meer dan een oordeel. Als je lui bent, ben je een slecht mens. Want je bent inactief in een wereld die om productiviteit draait. Er is een grove karakterfout in je systeem geslopen en dat is je eigen, domme schuld. Nou ja, dat alles zegt mevrouw Slavendrijver. Maar heeft ze gelijk? Bestaan slechte mensen wel? Diep van binnen geloof ik van niet. En heb ik dus maar besloten het woord ‘lui’ uit mijn vocabulaire te schrappen.

Niemand is lui.

Jij dus ook niet. Maar misschien ben je wel:

1. Ongemotiveerd.

Dit bedoelen mensen vaak met: ‘je bent lui’. Maar net zo goed kun je zeggen: de taak is gewoon niet boeiend!

Oplossing: de taak leuker maken. Zet muziek op, doe het dansend, eet er een ijsje bij, doe het met een vriendin. Beloon jezelf als je klaar bent. Of doe het gewoon niet. Want zeg nou eerlijk: waarom zou je in hemelsnaam je kleren strijken of elke week de auto wassen?

2. Ongestructureerd.

Je hebt (nog) geen overzichtelijke planning gemaakt. Gevolg: alle honderden opties dwarrelen als stofdeeltjes rond in je hoofd. Je probeert ze te vangen, maar dat lukt niet. En dus zit je verlamd op de bank.

Oplossing: pak een vel papier. Schrijf alle opties op een rij. Verdeel grote klussen in kleine subtaken. Ga vervolgens na welke opties het belangrijkste zijn en zet daar een B bij. Bedenk welke taken prioriteit hebben en schrijf daar een P naast. Ga aan de slag met de taken waar BP bij staat. Zijn het er teveel en weet je al dat het niet op tijd gaat lukken? Dan heb je teveel op je bordje. Regel uitstel van deadlines of delegeer taken.

3. Moe.

Je hebt gewoon geen energie! Je hoofd is moe, of je spieren. Omdat je gisteren de hele dag heel hard naar je computerscherm hebt gestaard, of de auto hebt gewassen. Omdat je een ziekte of beperking hebt die jou continu uitput. Of omdat je al maanden op je tandvlees loopt en geen rust durft te nemen uit angst ‘lui’ te zijn.

Oplossing: gewoon lekker uitrusten! Health comes first. Want zonder je gezondheid kun je niks.

4. Bang.

Je hebt last van angst. Je bent bang om te falen bij de taak die je zou moeten doen. Of dat je dakloos zult raken, dat de hemel op je neer zal storten of dat je binnenkort over een bananenschil uitglijdt en nooit meer zal kunnen lopen.

Oplossing: geef jezelf niet op je kop, maar ga aan de slag met je angst. Spreek jezelf vriendelijk toe, schrijf op wat je dwars zit, ga na hoe realistisch je horrorscenario’s zijn of bel iemand op die je geruststelt. Ben je vaak bang, ga dan in therapie.

5. Somber.

De wereld is één groot zwart gat en alles is jouw schuld. Dat is niet waar, maar zo voelt het wel. Geen wonder dat er niks uit je handen komt! Het heeft toch allemaal geen zin.

Oplossing: lieverd, het heeft wél zin! En je bent helemaal goed zoals je bent. Je bent alleen in een zwart gat gevallen en daar moet je nu uit zien te klauteren. Ga iets leuks doen. Vind je nu niks leuk, doe dan wat je vroeger leuk vond. Ga na of er misschien verdriet, angst of boosheid achter je somberheid zit, en geef die emoties de ruimte. Ben je lange tijd somber, dan heb je misschien een depressie. Zoek hulp van een psycholoog!

6. Creatief.

Mensen met veel ideeën voelen zich vaak lui. Waarom? Omdat ze van hun honderden ideeën maar drie of vier kunnen uitvoeren.

Oplossing: realiseer je dat je minstens twintig levens nodig hebt om ál jouw ideeën te realiseren. Logisch dus dat de meeste ping-geluidjes in je hoofd nooit uitgroeien tot een plan van vlees en bloed. Probeer eens om je ideeën bij te houden in een schriftje of je telefoon. Pik er elke maand één of twee uit en ga daarmee aan de slag. Voel je niet schuldig over de rest.

7. Aan het genieten.

Je zou het bijna vergeten in onze calvinistische, neoliberale maatschappij, maar genieten is goed! Leuk! Fijn! Vooruit, als het je helpt wil ik je er best even aan herinneren dat genieten heel goed is voor je gezondheid, je relatie, je concentratie, je bloeddruk enz. Maar kom op, zeg. We zijn toch niet op aarde om de hele tijd maar nuttig te zijn!

Oplossing: geen. Genieten is namelijk geen probleem 😊 Natuurlijk, als je een deadline hebt is op een terras hangen met een biertje niet altijd even handig. Maar voel je alsjeblieft niet lui telkens wanneer je geniet van het leven.

Geen slecht mens

Nu ik deze lijst heb gemaakt, voelt ‘lui’ niet meer zo naar. Want of ik nou somber, angstig, ongestructureerd of aan het genieten ben: een slecht mens ben ik niet. Natuurlijk is het vervelend als ik iets moet doen, en het niet lukt. Maar met boos worden op mezelf heb ik nog nooit iets opgelost. In tegendeel: daar word ik juist somber van, en juist dat legt me lam. De beste oplossing is altijd: praktisch denken en lief zijn voor mezelf.

Herken jij dit? Met welke andere woorden zou jij ‘lui’ willen vervangen?

 

 

 

 

 

 

Stress en een hoofd vol kwakende kikkers

Sommigen noemen het een leerstoornis. Anderen een gedragsstoornis. Zelf noem ik het een stress-stoornis: AD(H)D. Want al zijn geen twee AD(H)D’ers hetzelfde, wat we allemaal gemeen hebben is dit: stress. Door een hoofd vol kwakende kikkers.

Ik kan het weten. Niet alleen heb ik al 49 jaar ADD, ik heb er zelfs mijn werk van gemaakt – van mijn ervaringsdeskundigheid met stress, wel te verstaan.

‘Mijn cortisol is te hoog!’

Toen ik als veertigjarige voor het eerst bij mijn sympathieke psychiater kwam, moest ik me nog behoorlijk bewijzen. Hij vond mij atypisch, want ‘de meeste AD(H)D’ers hebben weinig zelfinzicht’. Ik daarentegen vertelde hem exact waar ik last van had. Gebrekkig concentratievermogen, momenten van afwezigheid, vergeetachtigheid, knetterdruk hoofd, moeite met overzicht, slecht slapen en ‘mijn cortisol (=stresshormoon) is chronisch te hoog!’. Want ik – geboren veellezer en -denker op het vlak van psychologie en gezondheid – had het allemaal al zelf uitgeknobbeld.

Vat vol kikkers

Als zoveel lotgenoten had ik al een eindeloze zoektocht achter de rug naar een minder moeizaam leven. Ik ontwikkelde me van hooggevoelig kind tot depressieve tiener naar worstelende twintiger en dertiger. Wonderbaarlijk vind ik het achteraf, dat geen enkele arts of psycholoog ooit suggereerde dat ik weleens AD(H)D kon hebben. Van de dokter moest ik ontspanningsoefeningen doen en minder hooi op mijn vork nemen, of kreeg ik slaappillen mee om even bij te tanken. Van de psycholoog moest ik praten, één op één of in een groep. Niets schadelijks dus. Maar wel: dweilen met de kraan open. Want probeer maar eens te ontspannen of je aandacht bij een gesprek te houden als je hoofd een vat vol kwakende en springende kikkers is. Good luck!

Hangen en wurgen

Een leven met ADD is een leven op hangen en wurgen. Alles lukt net, met heel veel moeite. Of lukt niet. Of je begint er maar niet aan. Altijd moe. Overprikkeling ligt continu op de loer. Je stress-systeem staat altijd aan, want je ziet, hoort, voelt, proeft en ruikt alles. Je moeite met zaken waar een ander zijn hand niet voor om draait maakt je onzeker, en daarmee weer gevoelig voor angst. Chronische stress leidt op den duur tot klachten. Het leidt tot een hoge, soms pijnlijke, spierspanning, wat je zenuwstelsel ontregelt en daarmee dus ook het zelfherstellend vermogen van je lichaam.  Het ondermijnt je immuunsysteem: elk virusje pik je op. En met een beetje pech beland je zelfs in een burnout of depressie.

Kast vol supplementen

Ik zie ze regelmatig in mijn praktijk voor stress-, angst- en pijnreductie: vrouwen of mannen met een vat vol met kikkers op hun nek. It takes one to know one. Ze hebben klachten, zijn gestrest, worstelen met hun energiebalans. Vaak gaat een niet onaanzienlijk deel van hun inkomen op aan yoga, alternatieve therapieën en een kast vol supplementen. Of ze sporten zich helemaal suf. En alles helpt een beetje. Of niet. Sommigen redden zich, met wat vallen en opstaan en veel zelfspot. Bij anderen blijft het een worsteling. Het lijf werkt niet mee. De geest is moe.

Lachen ontspant

Als therapeut en coach ben ik terughoudend in wat ik zeg. Ik ben geen psychiater en niet iedereen zit te wachten op een etiketje. Dat respecteer ik. Meestal benoem ik wat ik zie als ‘prikkelgevoeligheid’ en geef ik wat tips. Alleen als ik merk dat iemand erg aan het zoeken en worstelen is, valt het woord AD(H)D wel eens. En zelden komt dat dan uit de lucht vallen. ‘Oh, ja, denk je dat? Mijn moeder/vriend/kennis heeft dat ook al eens gezegd…’ of ‘Ik heb me dat zelf ook al eens afgevraagd’. En dan vertel ik over mezelf. Over mijn hangen en wurgen en de zoektocht naar een minder stressvol leven. En dan wisselen we wat ervaringen uit en lachen we om onszelf en elkaar. Want dat kunnen we gelukkig als de besten. En lachen ontspant.

Constant

 

Al jaren hoor ik het aan; ‘je presteert niet constant genoeg’. Het begon allemaal al op school. De ene periode was ik super geconcentreerd, de andere periode stond ik vaker in de hoek van het klaslokaal in plaats van zittend op mijn stoel. Ook op de sport die ik beoefende ging het steeds hetzelfde. De ene wedstrijd speelde ik de sterren van de hemel, terwijl de volgende wedstrijd weer een totale ramp kon zijn. Toen ik heel klein was en begon met korfballen, was ik klavertje vier aan het zoeken tijdens de wedstrijd, of bleef ik maar tegen mijn tegenstander aan lullen.

Besef

Ook later, op de middelbare school, ging ik van een acht naar een vier en weer andersom. Zelfs op het MBO en HBO kwam dit terug, maar uiteindelijk kwam het goed. Eigenlijk stond ik er nooit echt bij stil, ik zat er zelf (in tegenstelling tot mijn omgeving) niet echt mee. Pas later kwam het besef, nadat ik op mijn stage en werkplekken precies dezelfde feedback kreeg. ‘ Je bent niet constant genoeg… ‘. Wat heb ik een gesprekken gevoerd met leidinggevende, over waar dit vandaan komt. Het gekke was, dat ik na deze gesprekken weer meer gefocust was. Wel kreeg ik altijd terug dat het niet aan mijn motivatie lag, mijn enthousiasme stond en staat altijd op de voorgrond. Toch ben ik er een aantal jaren geleden pas meer over gaan nadenken, waar komt dit toch vandaan en waarom achtervolgt mij dit zo?

Diagnose

Uiteindelijk kon ik dit plaatsen doordat ik mijn diagnose ADHD kreeg. Ik ben er steeds meer achter gekomen, dat het voor mij heel belangrijk is dat ik een goede balans heb tussen spanning en ontspanning. Als ik nu terugkijk naar al die situaties, kom ik eigenlijk tot de conclusie dat ik stagneer op het moment dat het mij allemaal te rustig is. Soms heb ik dan het idee dat ik in slaap sukkel (dat is maar een gedachte hoor, kan me namelijk niet voorstellen hoe het voelt om op andere plaatsen dan mijn bed in slaap te vallen). Des te langer het duurt voor ik weer geprikkeld wordt, des te moeilijker ik uit mijn luie gedrag kom.

Tegenwoordig

Pas nu ik wat volgende stappen in mijn ‘carrière’ heb gezet, waarin ik veel verantwoordelijkheden heb en elke dag nieuwe uitdagingen op te lossen heb, merk ik dat ik geen tijd heb om in slaap te sukkelen. Toch wil ik soms teveel, laat dat nou net mijn grootste valkuil zijn. Zo ben ik een aantal maanden geleden naar een leefstijlcoach gestapt om te kijken welke invloed voeding op mijn energielevel heeft. De coach geeft aan dat ik moet minderen met suikers, nog geen tien minuten later liggen al mijn ‘suikers’ in de prullenbak. Daarna vlieg ik naar de supermarkt om de gehele biologische afdeling op te kopen. Juist omdat ik soms zo snel wil gaan en over-gemotiveerd/enthousiast ben, zak ik na een paar weken weer in en stap ik gerust weer over op het volgende idee waar ik voor 100 procent achter denk te staan.

Tijd

Waar ik me bewust van probeer te zijn is dat elke verandering tijd nodig heeft, de tijd die een ADHD’er zich vaak niet gunt :). Mijn conclusie is dan ook : ‘snelrenners’ zijn doodrenners. Oftewel, als ik weer in mijn luie gedrag zit, mag ik mij best beseffen dat ik dit juist nodig heb om in balans te blijven. Ik ben constant op mijn eigen manier, met pieken en dalen dus!

Ik kan niet meer terug naar hoe het was…

Voor mijn gevoel ben ik tien jaar ouder geworden, mentaal en fysiek, sinds afgelopen jaar. Vandaag een jaar geleden (het is nu 30 maart) liep ik al een paar maanden op de toppen van mijn tenen. En daardoor meld ik me vier dagen later ziek, ik heb dan al een paar nachten op mijn 29e met hartkloppingen in bed gelegen en weet niet meer waar ik het zoeken moet. 

Veranderingen

Dan volgt een periode waar ik niet veel meer van weet, behalve dat ik al moe was na een boodschap, blij was als ik op de bank kon kruipen en heel veel pijn en verdriet voelde van binnen. Een periode, waarvan ik me nu nog vaak verbaas als iemand zegt weet je dit en dat dan niet meer? Van zoeken naar de juiste hulp, van vallen en opstaan, en nog veel meer vallen.
 
Vanaf september voel ik mezelf weer terugkomen, ik kan weer genieten in plaats van registreren en de wolk is aan het klaren.  Om twee maanden later het “rustige” besluit te nemen dat ik wil scheiden, wat immers wel onoverkomelijk is voor mezelf. Nu ik dit typ heb ik inmiddels voor mijn gevoel weer een flink vermoeidsheidsdal ondergaan, na een periode van een overdrive aan regelwerk, waarin binnen de kortste keren heel veel is gedaan (hé je hebt ADHD of niet) me superwoman voelen door het voor mezelf durven kiezen, bijna niet slapen, en dwars door grenzen knallen, want hee ik ben immers superwoman dus ik buig niet voor een griepje of enorme rugpijn. 
 

Grenzen

En nu, mega ups en downs, eergisteren de koningin, vandaag een down, energieloze aftrek van mezelf. Tot ik me weer besef, ik kan niet meer terug naar hoe het was. Je zakt niet voor niks diep. En of ik ooit weer zo energierijk wil worden, met nooit tijd voor de dingen die ik wil, omdat ik zo druk bezig ben met overal ‘ja’ op zeggen en maar niemand te kwetsen. Mezelf totaal niet bewust van mijn eigen grenzen en wensen. Nee. Dus stapje voor stapje vooruit, steeds wat meer durven aangeven. En bij een dieper laagje van mezelf gekomen, met vaak nog meer begrip en liefde voor anderen. Mijn zintuigen staan veel meer open, kan gek worden van de kleinste geluiden in huis. En ben emotioneler dan ik ooit geweest ben, en dat zegt wat.
 

Nieuw begin

Vandaag app ik een vriendin om mee te gaan naar AUM-meditatie (Awareness, Understanding Meditation). Als iemand mij dat een jaar geleden had gevragen, had ik mijn best gedaan om uit respect niet te lachen. Vandaag neem ik het besluit niet boos te reageren op een vervelende actie van iemand anders, maar het te laten gaan. Ik weet wie ik ben en laat me niet door anderen meer naar beneden halen, nu nog niet meer door mezelf. Want oh, oh, ik kan huilen als iets even niet lukt, een kus krijgen van mijn dochter en me dan schuldig voelen over dat ze mij troost, en dat ik niet elke dag meer kan springen met haar. 
 
Ik ga naar buiten en realiseer me, ik kan niet meer terug naar hoe ik was. Want ik ben niet meer wie ik was en dat is pijnlijk, confronterend en een geweldig mooie kans tegelijk…

Emoties verwerken

“Ik voel het in mijn schouder, daar zeurt het” zeg ik. “Dat is verdriet.” zegt hij. “Dat klopt.” zeg ik zonder er over na te denken. Het klopt ook, daar zit verdriet. Het zeurt al tijden in mijn schouder, soms steekt het even de kop op en soms valt het mee. Ik weet instinctief dat het verdriet zich daar heeft vastgezet en ik weet helaas niet instinctief wat ik ermee moet. Na talloze oefeningen die ik braaf uitvoer, blijft de blokkade hardnekkig stand houden. ADHD en emoties, dat gaat niet altijd hand in hand.

Ik moet sterk zijn

Emoties tonen staat voor mij gelijk aan je kwetsbaarheid tonen waar een ander misbruik van kan maken. Dus ik moet sterk zijn van mezelf. Dat dit haaks staat op werkelijk sterk zijn, vergeet ik voor het gemak even. Op veel momenten voelt het voor mij niet goed om emoties toe te laten, maar dit op een later moment oproepen lukt me vaak niet. Daar moet ik rustig voor gaan zitten en daar is mijn ADHD-brein niet altijd voor in. Vandaar die zeurende schouder, want de emotie vindt wel een plek om te gaan zitten. Toch recht ik mijn rug en vind ik het vervelend dat mijn lijf pijn doet, terwijl dit een belangrijk signaal is om wat mee te doen. Die pijn zit er niet voor niks!

Ontspannen en toelaten

Één van de oefeningen die ik met de fysiotherapeut heb gedaan, was het strekken van de rug. Daar komt het pijntje om de hoek zetten: “Ik voel het in mijn schouder”. Bij een andere oefening merk ik dat emoties naar de oppervlakte komen, maar het zet niet door. Het ontspannen en strekken gaat goed, maar het toelaten van de gevoelens die erbij komen vind ik lastig. Nu is het lastig omdat ik met een ander ben, maar alleen vind ik het juist moeilijk om de gevoelens op te roepen. Het toelaten van diepe emoties is een uitdaging en ik heb nog niet helemaal gevonden wat werkt. Zelfs mijn drukke ADHD-hoofd weet de ontspanning te vinden, maar de emoties ervaren is een heel ander ding. Ondertussen zeurt mijn schouder lekker door, want het pijntje is nog niet adequaat aangepakt.

Oefenen, oefenen, oefenen

Via de fysiotherapeut en psycholoog heb ik verschillende manieren meegekregen om de emoties te bereiken. Ontspanningsoefeningen zoals rekken, yoga en meditatie zijn goede manieren om ‘onzichtbare’ emoties mee op te roepen. Soms komt er bij een yogales bij mij verdriet omhoog waarvan ik niet wist dat het er was, alleen stop ik dat snel weer weg. Het is nu de truc om het te laten zijn zodat ik het werkelijk kan verwerken. Emoties die ik van mezelf ken kan ik van me afschrijven in een blog of dagboek. Dat is iets waar ik vaker mee wil oefenen in de hoop dat ik makkelijker bij de emoties kan komen. Daarnaast is een emotionele film kijken (of boek, tv-programma, enzovoorts) een goede manier om emoties te ervaren zonder ze heel erg aan eigen ervaringen te koppelen. Leren huilen bij een film is wel een dingetje, want ook dat is in mijn beleving zwak. Ik probeer de emoties en tranen niet te sturen als ze opkomen en het gewoon te laten zijn, hoe moeilijk dat vaak ook is.

Emoties accepteren

Ik ben een sociaal, warm en invoelend mens. Bij uitstek ben ik een emotioneel iemand, dus mezelf ontzeggen emoties als verdriet en angst te voelen staat haaks op mijn persoonlijkheid. Ik kan uitbundig blij en gelukkig zijn (ADHD olé olé), waarom mag ik dan niet af en toe verdrietig zijn? Het is een kwestie van accepteren dat ik ook emoties heb die me kwetsbaar en klein laten voelen, maar dat maakt me niet kwetsbaar en klein. Door te oefenen met emoties oproepen en ervaren zal ik hopelijk steeds meer kunnen inzien dat ook de moeilijke emoties erbij horen. Dat dit me niet kwetsbaar en zwak maakt, maar juist sterk en gebalanceerd.

Helemaal zen in een boeddhistisch klooster

Als onderdeel van mijn revalidatietraject mocht ik drie dagen naar een Tibetaans klooster in België. Hier wordt een programma geboden van yoga, meditatie, lezingen van lama’s en een buitenactiviteit. Alles omringt door een prachtig landschap en een bijzonder indrukwekkend Tibetaans centrum met een zeer mooi klooster. Op de middelbare school heb ik een dergelijk weekend gedaan in een Dominicaner klooster wat veel indruk op me heeft gemaakt. Dus ik had er gelijk al veel zin in. Maar aan de andere kant, zen worden met een ADHD-hoofd is nog best een uitdaging!

Bezig met mezelf

Één van de dingen die ik tijdens het revalidatietraject aan het leren ben, is bezig zijn met mezelf in plaats van met de ander. De drie dames met wie ik naar België ben gereden zijn ontzettend gezellig en ik heb me verschrikkelijk met ze vermaakt, maar ik heb ook heel prima kunnen zeggen wanneer ik me even wilde terugtrekken. Het was een goede praktijkoefening om mijn eigen behoeftes serieus te nemen. In een sociale setting vind ik het altijd lastig om me terug te trekken en op tijd te erkennen dat ik daar behoefte aan heb. Juist omdat iedereen deze dagen er voor zichzelf zit en aan het oefenen is met het herkennen van de eigen behoeften is het een fijne omgeving geweest om mijn weg hierin te vinden. Zo ben ik lekker op tijd naar mijn kamer gegaan om rustig en op tijd te kunnen slapen (niet helemaal gelukt trouwens). En heb ik de tijd genomen om te lezen en te gaan hardlopen. Omdat er geen wifi is in het klooster is de telefoon niet zo’n enorme stoorzender, dat is zeker een goede les die ik hopelijk in het dagelijks leven kan blijven toepassen.

Energie kwijtraken

Mede door mijn ADHD heb ik veel fysieke energie die ik kwijt moet. De dag van aankomst hebben we een wandeling gemaakt en de tweede dag is een wandeling georganiseerd door het revalidatiecentrum onderdeel van het programma. Maar voordat ik klaar ben voor een dag vol lezingen en meditatie moet ik echt mijn energie kwijt. Na de yoga en de wandeling merkte ik dat ik nog volop energie had, dus ik ben een stuk gaan hardlopen. Op die manier is mijn lijf voldoende vermoeid dat ik me kan toeleggen op meditatie en me rustig klaar maken voor de nacht. Eindeloos wiebelkonten omdat mijn lijf nog bruist van de energie is geen goed startpunt voor een meditatie, dus dat is iets waar ik altijd rekening mee zal moeten houden. Het voordeel is dat ik vrij sportief ben dus altijd een manier heb om wat mijn mijn fysieke energie te doen. Ik moet het alleen doen!

Filosofie en zelfreflectie

Als van jongs af aan ben ik bezig met filosofie en zelfreflectie. Ik vind het ontzettend interessant om over de grote en kleine dingen van het leven na te denken en ik vind het belangrijk om mezelf continue te ontwikkelen. Toch zijn deze belangrijke onderdelen van mijn leven de laatste jaren wat naar de achtergrond verdwenen. Werk, carrière, sociaal leven en noem het op vochten om aandacht. Tijd en ruimte om stil te staan was er niet en was ook vooral niet prikkelend genoeg. Een tijdje terug heb ik in een kringloopwinkel een mooi filosofisch boek gekocht waarin ik gelijk ben begonnen met lezen. De paar dagen in het klooster hebben mij weer hernieuwde energie gegeven om me verder te verdiepen in de filosofie en mezelf. Yoga en meditatie zijn nog te weinig onderdeel van mijn leven terwijl ik er enorm veel profijt van heb, daarnaast merk ik dat een lezing over boeddhistische thema’s bij mij wat in werking zet. Ik wil me verder verdiepen in de stof en mijn geest verrijken. De sportschool waar ik wil gaan sporten zal ook zeker yoga moeten aanbieden zodat ik daarin al een mooi moment van geestelijke verrijking kan creëren. Nu is het zaak om te kijken hoe ik, naast lezen en zelf reflecteren, filosofie een structureel onderdeel kan maken van mijn leven.

Helemaal zen

De dagen in het klooster zijn omgevlogen. Ik heb het ontzettend naar mijn zin gehad en gemerkt dat ik in een dergelijke setting dichter bij mijn eigen behoeftes kom. Ik heb wat concrete lessen uit de dagen kunnen halen en op een wat algemener vlak inzichten gekregen. Ik was absoluut helemaal zen door de yoga en meditatie, daarnaast heb ik me gebogen over de vele aantekeningen die ik heb gemaakt tijdens de lezingen om de stof me eigen te maken. Hopelijk kan ik het zen-gevoel wat langer vasthouden en een retraite voor komend jaar plannen lijkt me een heel mooi iets om mezelf weer even terug te brengen bij mezelf!