De grootste mythes en vooroordelen over ADHD

Ondanks alle informatie die voor handen is en al het wetenschappelijk onderzoek wat er is gedaan, zijn er nog steeds talloze mythes en vooroordelen over ADHD. Natuurlijk is er nog steeds veel onbekend, maar de bekendste mythen en vooroordelen zijn echt meermaals onderuit gehaald in wetenschappelijk onderzoek. Meestal weet ik het nare gevoel van me af te schudden als ik weer eens met één van de mythes of vooroordelen te maken krijg, maar soms raakt het me diep. Om mezelf te helpen een scherp antwoord te geven op de soms enorm kwetsende onwetendheid van anderen, heb ik de bekendste mythes en vooroordelen op een rijtje gezet. Wat zijn volgens jou de ergste mythes?

1 Iemand met ADHD is altijd druk

In de psychiatrie worden drie sub-types ADHD (plus NAO, niet anderszins omschreven) onderscheiden, in de onderzoeken met hersenscans voor ADHD worden er zelfs zes sub-types gebruikt. De geëxternaliseerde drukte, wat meestal wordt bedoelt met ‘druk’, is bij slechts enkele sub-types een erkend symptoom. Bij de meeste sub-types is dit symptoom niet of slechts beperkt aan de orde, en dan laat ik nog even buiten beschouwing dat niet elke ADHDer die het ‘prototype drukke ADHD’ heeft niet 24/7 druk zal zijn. Dus nee, iemand met ADHD is zeker niet altijd druk en iemand die niet druk is kan zeker wél ADHD hebben.

2 ADHD gaat over na de kindertijd

Het zou voor veel ADHDers zo fijn zijn als ADHD magisch zou verdwijnen na de puberteit, 18e verjaardag of een andere mijlpaal die het volwassen leven moet inluiden. Geen chaos in het huishouden, stapels vergeten rekeningen in een la, moeilijkheden op het werk door te laat komen, blessures door impulsieve acties, weken blut zijn door een gat in je hand en weet ik wat nog meer. Gewoon, omdat je volwassen bent en ADHD ineens is verdwenen. Zo’n feest is het niet en de uitdagingen zijn permanent. Mettertijd worden we handiger in het omgaan met de symptomen, het leven vormgeven wat bij ons past en de grenzen van ons kunnen respecteren. De strijd blijft en het gaat niet vanzelf. Als je ziet dat iemand als volwassene rustiger en stabieler lijkt, geef diegene dan een groot compliment. Hij of zij heeft er keihard voor gewerkt.

3 ADHD bestaat niet / is een verzinsel van de farmaceutische industrie / bestond vroeger niet / kinderen zijn gewoon druk

Super, dan zijn bij deze al mijn problemen opgelost. Wat is het devies? Rondje rennen, strengere ouders/leraren/collega’s, gewoon niet zeuren of iets anders? Geloof mij, ik heb van alles geprobeerd en met mij nog miljoenen ADHDers die hun weg proberen te vinden in het leven. Geef ADHD een andere naam, hussel de sub-types door elkaar, verander de therapie, het maakt mij niks uit. De symptomen zijn echt en de lijdensdruk is echt. Stellen dat ADHD niet bestaat of een verzinsel ondermijnt mijn symptomen en lijden, dat maakt me wel wat uit! Hiermee maak je namelijk mijn leven nóg ingewikkelder en je maakt me heel verdrietig. In plaats van ondermijnen van andermans gevoel en ervaring, ga op zoek naar een oplossing! Daar ben ik zelf namelijk ook heel benieuwd naar.

4 Visolie / meditatie / acupunctuur / linksdraaiende kamelenyoghurt werkt beter dan medicatie

Wat voor jou werkt, werkt misschien niet voor mij en andersom. Sommige mensen draaien geweldig op Concerta, ik ging daarop helemaal mis en raak dat spul nooit meer aan. Ik ben nu Rélecs aan het proberen (LTO3) en dat lijkt bij mij erg goed te gaan, terwijl een vriendin die er tegelijk mee is gestart er totaal niet van kon slapen en na enkele dagen moest stoppen. Elk lijf is anders, dus één hulpmiddel werkt zelden (nooit) voor iedereen. Tips uitwisselen is natuurlijk prima en zeer welkom, maar ga mij niet vertellen wat ik wel en niet moet doen gebaseerd op de ervaring van één buurman/nichtje/collega. Mijn lijf is anders dan dat van hen dus wat werkt voor mij is mogelijk ook anders dan dat van hen. Tips en inspiratie zijn prima, dwingend advies niet.

5 Medicatie is drugs

Net als paracetamol, chemokuur, penicilline, neusspray en antibiotica is medicatie voor ADHD (psst, er zijn meerdere middelen op de markt naast het verguisde Ritalin) een middel wat je niet achteloos moet nemen. Niet voor niks word het grootste deel van de medicatie voor uiteenlopende aandoeningen voorgeschreven en gecontroleerd door een arts. Mensen die medicatie gebruiken voor ADHD-symptomen worden ingeregeld onder begeleiding van een arts, meestal een psychiater, en begeleid door dezelfde arts of de huisarts. Periodieke controle van bloeddruk en werking van de medicatie is in principe standaard procedure. Bij elk medicijn is het belangrijk om af te wegen of de voordelen groter zijn dan de nadelen of eventuele bijwerkingen. Ik ben een grote meid en kan heel goed zelf samen met mijn arts bepalen wat ik aan hulpmiddelen gebruik. Ik bemoei me niet met de keuze in medicatie bij patiënten met allergie, blaasontsteking, migraine of terminale ziekten, dus ik zou het erg op prijs stellen als ik ook zelf mag besluiten over mijn eigen medicijngebruik.

6 Als dat ADHD is, dan heb ik het ook I

Soms hoor ik bovenstaande uitspraak en vraag ik me af waarom degene die de zin uitspreekt nooit eerder onderzoek heeft gedaan naar ADHD, want in mijn ogen ben je een zeer goede kandidaat voor de diagnose. Ik denk dat ADHDers een ADHD-sensor hebben en andere ADHDers aantrekken. Ik zie een soort herkenning in de manier van doen en denken, als mensen dan gekscherend over de diagnose praten denk ik dat ze zichzelf verschrikkelijk tekort doen. Kennis over hoe je in elkaar steekt en dat er anderen zijn die zo werken kan wonderen doen voor je zelfbeeld en begrip voor jezelf. De “dan heb ik het ook” vind ik dan vaak minder erg, omdat ik weet dat er een kern van waarheid inzit waarvan ik hoop dat de ander daar ooit wat mee gaat kunnen. Hopelijk werkt gedoseerd informatie geven om de herkenning in de diagnose aan te wakkeren. Weten wat je hebt maakt vaak zo’n enorm verschil.

7 Medicatie bij ADHD is onnodig

Dat zou fijn zijn, maar helaas is dit voor veel mensen utopisch. ADHD-symptomen zijn niet alleen lastig voor de buitenwereld zoals soms wordt gedacht, ADHD is ontzettend lastig voor jezelf. Om mee te draaien in je eigen leven én de veeleisende maatschappij is het zaak om goed beslagen ten ijs te komen. Voor veel mensen met ADHD is het, zelfs na allerlei andere aanpassingen in het leven, noodzakelijk om medicatie te gebruiken. Niet om het ‘makkelijker’ te maken, maar om überhaupt het hoofd boven water te houden. Stellen dat medicatie onnodig is bij ADHD, is een directe aanval op de ernst van de aandoening. Hoe licht of zwaar je ADHD ook ervaart, voor een groot deel van de ADHDers is leven met medicatie, begeleiding, aanpassingen en noem het op nog steeds verre van ‘normaal’ en comfortabel. Wanneer iemand kiest voor ADHD-medicatie is dat uit noodzaak, niet voor het gemak of de gezelligheid. Daarbij komt dat deze mensen in de regel talloze andere opties hebben geprobeerd voordat medicatie wordt uitgetest, meestal wegens het stigma wat rust op ADHD-medicatie.

8 Als dat ADHD is, dan heb ik het ook II

Mensen die de symptomen bagatelliseren of willen ondermijnen met de uitspraak “dan heb ik het ook”, gaan er meestal vanuit dat je ‘wel eens’ last hebt van de symptomen. De uitleg dat het continue en structureel is en zelfs verlammend werkt wil ik geven, maar dan stop ik ermee. Het is onmogelijk om de aandoening in al haar nuances en uitingsvormen te vatten, zeker als de luisterende partij niet wil begrijpen wat ik probeer te zeggen. Ik ga de discussie over wat ADHD is, medicatiegebruik en ADHD-symptomen niet aan. Mezelf verdedigen over hoe ik in elkaar steek kost me onevenredig veel energie, dat is het me niet waard. Zodra de woorden ‘label’, ‘stempel’ of ‘dat heb ik ook weleens’ vallen, weet ik dat het gesprek voor mij de moeite niet is. Een enkele keer kom ik de uitspraak tegen, meestal probeer ik het te mijden. Jammer genoeg betekent dit onbegrip vaak ook een verwijdering in het onderlinge contact, maar omdat ik het me zo aantrek is dat vaak de enige optie. Ik praat open over hoe ik in elkaar steek en waar ik moeite mee heb, daarbij verwacht ik een serieuze gesprekspartner. Het gevoel wat ik krijg als ik niet serieus wordt genomen en niet mag zijn zoals ik ben is het me simpelweg niet waard.

9 Iemand met ADHD heeft een gebrek aan wilskracht / doorzettingsvermogen / intelligentie

Zie eerder punt over het hoofd boven water houden en op de tenen lopen, dan zal je hopelijk inzien dat een gebrek aan wilskracht of doorzettingsvermogen ab-so-luut niet aan de orde is. Natuurlijk zijn er situaties en gevallen waarin het aan wilskracht of doorzettingsvermogen ontbreekt, maar over de hele linie kost het ons ADHDers meer wilskracht en doorzettingsvermogen om te functioneren en mee te komen met de ‘normale’ mensen. Om dit te kunnen volhouden zijn creatieve en vernuftige trucs en short-cuts nodig, anders is het niet vol te houden. Veel mensen met ADHD zijn noodgedwongen creatief, intelligent en oplossingsgericht. We zetten door tot we erbij neervallen, anders waren we nooit zover gekomen dat de rest van de wereld denkt dat we redelijk functioneren!

10 ADHD komt door teveel suiker eten / computerspelletjes spelen / vrijheid als kind

In Nederland zijn we er als de kippen bij als we iemand anders kunnen vertellen hoe hij/zij iets moet doen. Bij trouwen, zwangerschap, opvoeden en ziekte staan we in de rij om andermans keuzevrijheid in te perken. Ik ben er zelf behoorlijk allergisch voor, zeker als de ongevraagde dwingende adviezen gepaard gaan met een onmetelijke dosis onwetendheid en onbegrip. Dat is namelijk vaak aan de orde als het gaat over waar ADHD vandaan komt of hoe het moet worden opgelost. “Je moet hem gewoon strenger aanpakken”, “Vroeger speelden we altijd buiten, nu zitten die kinderen achter de computer en hebben ze allemaal ADHD” of natuurlijk “Van al die suikers in eten en drinken zou ik ook gaan stuiteren” zijn nog redelijk vriendelijke uitspraken om mensen met ADHD en hun ouders een structureel rotgevoel en gevaarlijk slecht zelfbeeld te geven. Kijk even naar de wetenschap en zie dat dit soort uitspraken simpelweg onwaar zijn. Het vinden van een routine met sporten, ontspanning, dagritme, voeding en hulpmiddelen is absoluut belangrijk om de symptomen van ADHD binnen de perken te houden. Maar suiker, computerspelletjes of vrije opvoeding zijn net zo min de veroorzaker van ADHD als dat ze een allesomvattende oplossing kunnen zijn. Als het zo simpel zou zijn, dan waren de problemen al lang opgelost.

Ben je op zoek naar verdere informatie over ADHD en wetenschappelijk onderzoek? Op onze pagina ADD of ADHD? staat informatie over de aandoening en links naar wetenschappelijke artikelen over uiteenlopende sub-onderwerpen. Wat zijn voor jou de ergste mythes en vooroordelen over ADHD?