Niet elke werkomgeving is gemaakt om het beste uit een werknemer met ADHD te halen. Stressvolle situaties of juist vervelling kunnen veel vergen, vergeetachtigheid of impulsief roepen wat je voor de mond komt kan problemen opleveren. Hoe ga je daar nou succesvol mee om? Arda Nieboer is coach bij ADHD-Praktijk in Arnhem en geeft slimme tips om beter mee te komen op het werk.
ADHD-coach met ADHD
Arda is gecertificeerd ADHD-coach voor volwassenen en heeft een eigen praktijk. Daarnaast is heeft ze zelf ADHD en weet dus als geen ander welke valkuilen de kop opsteken. Thuis, op het werk en als ouder. “Ik ben een alleenstaande moeder van twee pubers met een bijzonder brein. Daarnaast ben ik baasje van mijn Boomerhondje Bengel. In enkele steekwoorden ben ik te omschrijven als een levensgenieter, recht voor zijn raap en eerlijk. Ik hou van gezelligheid, de eetclub, zeilen, chi neng qi chong en lezen.”
In 2002 is Arda voor zichzelf begonnen als coach en zij heeft zich door diverse opleidingen en cursussen gespecialiseerd in ADHD bij volwassenen. Na haar eigen diagnose merkte ze dat standaard begeleiding bij haar niet werkt. Hoog tijd om daar voor anderen ook wat aan te doen. “Ieder mens is uniek en iedereen verdient een unieke aanpak.”
Moeilijkheden op het werk
Concentratie, rust nemen, vergeetachtig zijn en chaos in het hoofd zijn zo enkele herkenbare uitdagingen die op het werk hun tol kunnen eisen. Veel vrouwen met ADHD lopen in meer of mindere mate vast op het werk door hun symptomen. Hoe pak je dat aan? “Wat kan er voor zorgen dat je brein aanhaakt? Duidelijkheid? Afspraken met collega’s? Deadlines? Zoek naar oplossingen die ervoor zorgen dat daaraan voldaan wordt. Ik spreek het liefst deadlines af met mensen. Of ik spreek bijvoorbeeld iets af per mail, zodat er toch een lijntje open blijft. Mensen met ADHD zijn vaak zo bezig met wat niet lukt. Ik ben vooral op zoek naar wat wél werkt. En dat is voor iedereen anders.” Stap één is dus in kaart brengen wat je brein nodig heeft.
“Ik werk bijvoorbeeld met mijn eigen ontworpen weekplanner. Daarin kan ik mijn verzamel to-do-list kwijt en een taken-top-3 per dag. Dat werkt voor mij fantastisch. Verder heb ik kolommetjes gemaakt met ruimte voor: aantekeningen, weekdoelen, bellen/contact opnemen etc. Alles overzichtelijk. Taken zet ik in mijn agenda. Als je taken opschrijft en op een dag inplant, onthoud je ze beter en heb je 70% meer kans dat je ook daadwerkelijk doet.” To do lists zijn mij zeker niet vreemd en opschrijven helpt met het onthouden van kleine taken en afspraken. Absoluut een goede tip!
Een werkomgeving creëren die voor jou werkt is een must om goed te kunnen functioneren. Soms kost het wat tijd om te vinden wat werkt, maar het is zeker de moeite waard om de dagelijkse werkdruk goed aan te kunnen. Accepteren hoe je in elkaar steekt is hierin van groot belang. “Ik probeer mijn ADHD-ongemakken zoveel mogelijk te accepteren en kan er gelukkig ook vaak heel hard om lachen. Dit doe ik ook vaak met een ADHD-vriendin en mijn klanten. Heerlijk! Hoewel ik het doodvermoeiend vind soms, maak me er steeds minder druk om.”
Overbelasting en burn-out bij ADHD
Vrouwen met ADHD hebben de neiging om maar door te blijven denderen. Er is altijd wel iets wat moet, een collega die hulp nodig heeft of een leidinggevende waar je geen ‘nee’ tegen kan zeggen. Overbelasting en burn-out liggen op de loer. “Hier heb ik eigenlijk geen last van. Dit komt denk ik omdat ik me heel bewust richt om ook pretstofjes aan te maken. Ik heb oplossingen paraat voor als ik me niet goed voel. En natuurlijk heb ik ook wel een off-day en off-momenten. Dat probeer ik te accepteren, dat werkt beter dan dat ik kritisch op mezelf ben.”
Wat zou je kunnen doen om de balans weer terug te brengen voordat je overbelast raakt? “Als je heel veel denkt, is het ook zaak dat je dingen doet om te voelen, dus balans daarin te vinden. Hiervoor doe ik ki-oefeningen en een voeloefening. Heel simpel en dat doe ik inmiddels automatisch. Daarnaast wandel ik dagelijks een paar keer met de hond en dan probeer ik in het nu te zijn en te genieten van de omgeving.” Even de tijd nemen om bij jezelf ‘in te checken’ is een advies wat ik ook uit andere bronnen heb gekregen. Het is lastig om te starten, maar routine erin krijgen is belangrijk.
“Ik heb me opgegeven voor Chi Neng qi gong en ga daar één keer per week naar toe en kan oefeningen thuis doen met een MP3’tje. Dat helpt mij enorm. Ik heb weet waar ik blij van wordt en energie van krijg. Ik weet ook wat ik vooral niet moet doen – ik heb werkelijk een not-to-do-list.” Dus tijd voor jezelf maken en prioriteiten stellen is het devies!
Doe wat bij je past
Sommige vrouwen met ADHD vinden het lastig om over hun emoties te praten waardoor soms ineens de bom kan barsten. Hoe kan je daar in een professionele omgeving beter mee omgaan? “Ik werk vooral alleen dus dat is niet zo aan de orde. Verder ben ik een getrainde ADHD’er, zeg ik wel eens. Door de opleiding voor ADHD-coach en doordat ik dagelijks met cliënten aan het puzzelen ben naar hun gebruiksaanwijzing, ben ik dagelijks ook bezig met mijn eigen uitdagingen en doelen. Vroeger vond ik het ontzettend lastig om over überhaupt iets te praten (diagnose ADD). Ik ben veel bezig geweest met communicatie en assertiviteit dat heeft mij enorm geholpen.”
Een coach in de arm nemen of een cursus volgen kan helpen. Op het gebied van assertiviteit en communicatie is veel hulp te vinden. Maar om jezelf de beste kans te gunnen, is acceptatie het belangrijkste. “Vooral door jezelf te accepteren, wordt het makkelijker om je draai te vinden op het werk. Dan kan een ander dat vaak ook.”
Impulsief en een flapuit zijn is soms lastig te combineren met werk. “Zoek iets wat echt bij je past. Vaak iets met afwisseling. Waar blijft je brein (nogmaals) door aangehaakt? Wat helpt je? Of begin voor jezelf. Ik denk dat dit voor iedere ADHD’er anders is. Het is heel persoonlijk waardoor jij aanhaakt. Ik heb een cliënt die bij een notariskantoor werkte en daar super op haar plek zat. Dat is voor mij niet te begrijpen, maar ja… Zij zou gek worden van mijn werk. Dus hoe is dat voor jou?”
Oefenen met positiviteit
Arda benadert de hulpvragen van haar cliënten en de uitdagingen uit haar eigen leven altijd vanuit een positieve levenshouding. Om daarmee te oefenen, kan je jezelf een aantal vragen stellen. “Richt je op het positieve. Maak een lijst met jouw positieve punten. Wat zijn je talenten? Wat zijn je positieve eigenschappen? Wat werkt wél? Wat wil je wél? Hoe lukte het je om rustig te worden? Waar word je blij van? Waar krijg je energie van? Wanneer lukte iets wél? Hoe deed je dat? Je kunt zelf je stress-stofjes verlagen door aan de andere kant dingen te doen. Wat zijn dat voor dingen? Als je zo veel als mogelijk ingevuld hebt, hou hem bij de hand om aan te kunnen vullen.”
Mocht je een off-day hebben, wat kan je dan doen? “Schrijf alle antwoorden op bovenstaande vragen op losse kleine blaadjes, vouw ze op, doe ze in een pot. En als je het even niet meer weet, pak je er één of meer uit. En doe daar iets mee!”
adhdvrouw 