Zijn ogen twinkelden terwijl hij mij, met zijn hoofd iets scheef gehouden, aankeek, zijn kin in de lucht gestoken. Hij leek me uit te dagen. Glimlachend keek ik hem recht aan en zei:’Dat klopt.’ De betekenis van mijn woorden drongen niet meteen tot hem door en hij herhaalde: “ADHD bestaat niet.”
‘Dat klopt,’ zei ik weer. Na een korte pauze legde ik hem uit: ‘Het is hyperalertheid, door stress.’ Daarop was zijn antwoord: ‘dat klopt.’ We wisten op dat moment beiden waar het over ging. Er is veel meer aan de hand bij mensen die de diagnose ADHD of ADD krijgen dan aandachtstekortstoornis met (of zonder) hyperactiviteit. Deze naam dekt gewoon de lading niet.
Op dossiers en behandelplannen
De laatste maanden ben ik druk bezig geweest om ‘buitengewoon actieve breinen’ te omschrijven voor een boek over dit onderwerp. Die omschrijving geldt niet alleen voor mensen met een diagnose ADHD, ADD, autisme spectrum stoornis of andere psychische klachten, maar ook voor de mensen die weten dat er bij hen iets anders is dan bij andere mensen. Ook voor de mensen die niet tegen een burn-out zijn aangelopen, een depressie, eetproblemen, zware hoofdpijn, slaapgebrek, problemen in relaties, met leren en op het werk. Ik moest formuleren wat de stichting, die ik in november 2016 heb opgericht, vindt van diagnoses op zich. Wij vinden dat deze horen achter de deuren van zorginstellingen, op dossiers en behandelplannen en verder nergens anders.
En jij, die dit nu leest, een vrouw of man met een diagnose ADHD, of een betrokkene, of gewoon iemand die nieuwsgierig werd gemaakt door de kop “ADHD bestaat niet” mag weten: buiten de zorginstelling hebben deze mensen een buitengewoon actief brein. Deze benaming is neutraal en het is wat het is.
Uit de vicieuze cirkel
Laat ik teruggaan naar dat stukje over anders zijn dan andere mensen. Dat klopt. Of het is begonnen met een sterkere aanleg voor het instinct van de oermens of met een confrontatie met levensbedreigende omstandigheden, dat is voor ons nog niet duidelijk. Wat ons wel duidelijk is, is dat als je een diagnose hebt gekregen, je terechtgekomen bent in een vicieuze cirkel. Van stress, versterkte en verminderde zintuiglijke gevoeligheid, hyperalertheid, confrontaties met gevaarlijke omstandigheden/mensen, stress, enzovoort. Op een zeker moment groeide je uit tot een ander soort mens. Je leeft als een poema tussen de schapen, of een snoek tussen de goudvissen.
In het boek over ons, andere mensen, heb ik omschreven hoe je uit die vicieuze cirkel komt. Mijn man en ik hebben de eigenschappen van mensen met een diagnose ADHD en autisme op een rijtje gezet, de voordelen daarvan en de mogelijkheden om de valkuilen te omzeilen. Doelgerichtheid bijvoorbeeld en een sterk verantwoordelijkheidsgevoel. Het vermogen om snel te reageren en oplossingen te bedenken, om snel afwijkingen in het geheel op te merken, verbanden te leggen. Sterkere of verminderde zintuiglijke gevoeligheid en een associatief denkvermogen.
Deze eigenschappen zijn ontstaan door een verhoogd stressniveau en dit zijn we geneigd om in stand te houden voor de hyperalertheid die we denken nodig te hebben voor ons gevoel van veiligheid. In plaats van het opzoeken van gevaarlijke omstandigheden en mensen, kun je ook op zoek gaan naar wat een belangrijk doel voor je is, een levensdoel, iets wat je hart raakt. Waar je bij wijze van spreken jouw leven voor zou geven. Stress wordt vanaf dat moment vervangen door opwinding, het bewust gebruik maken van jouw hyperalertheid.
Doelgerichtheid
Thom Hartmann schreef in zijn boek over ADHD (Hartmann, 2000) heel treffend waarom hij denkt dat wij jagers zijn en daar kan ik mij goed in vinden. Het hoeft niet zo bloederig te zijn als het klinkt. Het gaat om de doelgerichtheid, het verlangen naar snel resultaat en een afkeer van de poespas eromheen die de maatschappij heeft bedacht. Wetten en regelgeving en de geschiedenis van het hert, vind ik als jager niet interessant op het moment dat ik mijn prooi in het vizier heb. Daarom had ik een hekel aan school, het halen van diploma’s, en daarom zit ik niet graag de administratie te doen op kantoor. Geen tekort aan aandacht, maar een afkeer van aandacht voor in mijn ogen niet relevante zaken. De momenten dat ik wel graag leerde, kwam dat omdat ik me verdiepte in onderwerpen die mij intens boeiden. Horen of lezen stond bij mij gelijk aan weten. Wie niet weet wat hem of haar raakt, raakt vast in de vicieuze cirkel van hyperalertheid, en kan ongezonde doelen gaan stellen, met als gevolg een jacht op drank of drugs, de perfecte partner, het perfecte lijf of bijvoorbeeld het verzamelen van meer schoenen dan je ooit kunt dragen. Wie kan er nog meer bedenken?
Stichting Buitengewoon Actieve Breinen
Eigenlijk lijkt het best eenvoudig, zo in een notendop. In het boek hebben we het uitgebreider beschreven. Het concept is klaar en een cartoontekenaar gaat het verhaal vangen in beelden voor de visueel ingestelde mensen onder ons. Het moet nog geredigeerd worden en daarna wordt het uitgegeven. De opbrengst gaat naar de Stichting Buitengewoon Actieve Breinen. Ons doel is om voorlichting te geven over en door mensen met een buitengewoon actief brein, aan iedereen die daar wat aan heeft. Denk aan de mensen zelf, familie, partners, zorg- en welzijnsorganisaties,instanties, scholen en werkgevers. Daarnaast organiseren onze vrijwilligers maatschappelijke projecten, om onze visie in de praktijk te brengen.
En of ADHD bestaat? Er is zeker wat aan de hand en in de loop van de jaren hebben we heel wat ontdekt en herkend terwijl we ervaringen uitwisselden met lotgenoten. Over de naam kunnen we debatteren, maar niet over de vraag of mensen ergens last van hebben. Dat mag duidelijk zijn. Zoals ook de mogelijkheden om de daaruit voortvloeiende eigenschappen positief te kunnen gebruiken. Daar zal ik me voor inzetten, zolang ik adem. Ik zou er mijn leven voor geven. Alleen dan is herstel mogelijk voor een mens met een BAB.
Hartmann, T. (2000). Complete Guide to ADHD. Help for your Family at Home, School and Work. Grass Valley: Underwood Books.
adhdvrouw 